Από τα Αρχεία του ΕΚΠΑ και του Τμήματος Οδοντιατρικής \ Έλληνες Οδοντίατροι με διεθνή παρουσία στο παρελθόν

Αλέξιος Κρίκος (1876-1969). Ο πρώτος Έλληνας οδοντίατρος με σημαντική διεθνή προβολή

Αλέξανδρος Κρίκος
 

Ο Αλέξιος (Αλέξανδρος) Κρίκος γεννήθηκε το 1876/7 στην Κερασιά (τότε Σουρούστι) Δωρίδος. Μετανάστευσε στην Αμερική το 1902 και αρχικά εργάστηκε σε βυρσοδεψείο στο Milwaukee ενώ συγχρόνως αφιέρωνε ολόκληρο τον ελεύθερο χρόνο του στην εκμάθηση των Αγγλικών. Τέσσερα χρόνια αργότερα εγκαταστάθηκε στο Seattle όπου, ως περιοδεύων πωλητής ενός καπνεμπορικού οίκου και με μικρομεσιτείες, σιγά-σιγά αύξησε το μικρό του κεφάλαιο και κατόρθωσε ν΄ ανοίξει, σε συνεργασία με τρεις συντοπίτες του, καπνοπωλείο με τέσσερα τραπέζια μπιλιάρδου. Η επιχείρηση πήγε καλά και μεγάλωσε τόσο ώστε ο ίδιος να μπορέσει, περιορίζοντας την καθημερινή ανάμειξή του στην εταιρεία, να αφιερώσει περισσότερο χρόνο στα ενδιαφέροντά του. Έτσι, τον Σεπτέμβριο του 1910 εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο της πολιτείας της Washington στο τμήμα κοινωνιολογίας και οικονομικών επιστημών, αλλά στο τελευταίο έτος αναγκάστηκε να διακόψει τις σπουδές του λόγω υπερκόπωσης ― τόσα χρόνια σκληρής δουλειάς και κατόπιν σκληρής μελέτης είχαν κι αυτά τις επιπτώσεις τους.
Αποφάσισε ότι για να ανακτήσει τις δυνάμεις του χρειαζόταν να περάσει ένα διάστημα στην Ελλάδα, πράγμα που έκανε από τον Ιούλιο του 1914 έως το τέλος του 1915. Κατά την περίοδο αυτή έγραψε και δημοσίευσε τη μελέτη Η θέσις του Ελληνισμού εν Αμερική και αρραβωνιάστηκε την Ελένη Σπυροπούλου. Όσο βρισκόταν ακόμα στην Ελλάδα, πήρε την απόφαση να αλλάξει επαγγελματικό προσανατολισμό και, επιστρέφοντας στην Αμερική, σπούδασε οδοντιατρική στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας (University of Southern California).  Πήρε το δίπλωμά του το 1919. Την ίδια χρονιά πουλήθηκε, κοινή συναινέσει, η επιχείρηση στο Seattle και ο ίδιος γύρισε στην Αθήνα για το γάμο του. Το ζευγάρι απέκτησε δύο γιούς, τον Απόστολο και τον Τζώρτζη.
Ύστερα από αρκετούς ενδοιασµούς, ο Κρίκος αποφάσισε να εγκατασταθεί οριστικά πια στην Ελλάδα και να ασκήσει την οδοντιατρική στην Αθήνα. Μετά από μια βραχύβια συνεργασία με τον Ιωάννη Κρανιώτη (1920-1921), άνοιξε το δικό του οδοντιατρείο στην οδό Φιλελλήνων 3, που το 1928 το μετέφερε στο Μέγαρο Νεγρεπόντη, στην Όθωνος 8 και παρέμεινε εκεί ως το 1959 οπότε αποσύρθηκε από τον επαγγελματικό χώρο. Στα σαράντα χρόνια της καριέρας του ως οδοντίατρος εργάστηκε σκληρά και με επιτυχία. Η πελατεία του αριθμούσε περίπου όλα τα γνωστά ονόματα της εποχής καθώς και τα μέλη ξένων αποστολών και του διπλωματικού σώματος που κατοικούσαν στην Αθήνα. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα το 1936, ο Γεώργιος Β΄ τον διόρισε οδοντίατρό του και το παράδειγμα του ακολούθησε και ο Παύλος. Έτσι ο Κρίκος προσέφερε τις υπηρεσίες του στη βασιλική οικογένεια μέχρι το 1959, οπότε του δόθηκε ο τίτλος του επίτιμου οδοντιάτρου της Α.Μ. του Βασιλέως. Αξίζει να σημειωθεί πως η επιλογή του από τον Γεώργιο Β΄ έγινε κατόπιν συστάσεως του Άγγλου οδοντιάτρου του στο Λονδίνο, που δεν είναι περίεργο καθώς είχε ήδη αποκτήσει διεθνή αναγνώριση ως οδοντίατρος.
Μολονότι αποφάσισε να κρατηθεί μακριά από το Πανεπιστήμιο, δεν παραμέλησε την έρευνα. Οι παρατηρήσεις και τα πορίσματά του ανακοινώνονται στην Ελλάδα (Ακαδημία Αθηνών, Ελληνική Ανθρωπολογική Εταιρεία), αλλά και σε διεθνή συνέδρια στο εξωτερικό. Από το 1927 είχε εκλεγεί μέλος της Επιτροπής Επιστημονικής Έρευνας της Παγκόσμιας Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας (F.D.I.) και με την ιδιότητα αυτή αντιπρόσωπος της F.D.I. στη Ελλάδα. Αργότερα εξελέγη μέλος και μιας δεύτερης επιτροπής της Ομοσπονδίας, της Επιτροπής για την Υγιεινή της Στοματικής Κοιλότητας. Υπήρξε ακόμα εταίρος της Οδοντιατρικής Ακαδημίας Πιέρ Φοσάρ (Pierre Fauchard Academy) και του Διεθνούς Κολλεγίου Οδοντιάτρων (International College of Dentists) καθώς και μέλος της Αμερικανικής Οδοντιατρικής Εταιρείας της Ευρώπης (The American Dental Society of Europe).
Με το κύρος που είχε διευκόλυνε νέους επιστήμονες να μεταβούν στην Αμερική για μεταπτυχιακές σπουδές, αρχής γενομένης με τον ανιψιό του τον Ευθύμιο Παπαντωνίου, ο οποίος το 1930 εξελέγη Διδάσκαλος της Προσθετικής στο Οδοντιατρικό Σχολείο και, όπως είναι γνωστό, έπαιξε θεμελιώδη ρόλο στην εξέλιξη της Οδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Τα χρόνια που έζησε στην Αμερική, ο Κρίκος ανέπτυξε προοδευτικές και αναμορφωτικές τάσεις. Ας προστεθεί εδώ ότι, παρά την αφοσίωση του στην οδοντιατρική, δεν ξέχασε ποτέ τις προηγούμενες σπουδές του και έγραψε και μελέτες κοινωνικο-οικονομικού περιεχομένου. Όμως ακόμα και στις αμιγώς επιστημονικές ανακοινώσεις του συχνά διακρίνει κανείς μια τέτοια διάσταση. Στα αρχεία του βρέθηκαν οι μελέτες που καταγράφονται στην "Εργογραφία", αν και ο κατάλογος φαίνεται να είναι ελλιπής.

Όταν αποσύρθηκε από το επάγγελμα, δώρησε τον εξοπλισμό του ιατρείου του στο ΠΙΚΠΑ. Η Παγκόσμια Οδοντιατρική Ομοσπονδία (F.D.I.) τον ανακήρυξε επίτιμο αντιπρόεδρό της, ενώ ο Πανελλήνιος Οδοντιατρικός Σύλλογος, η Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής του Στόματος και, αργότερα, η Στοματολογική Εταιρεία Ελλάδος επίτιμο μέλος τους. Τιμήθηκε επίσης με τον Χρυσούν Σταυρόν του Τάγματος του Γεωργίου Α΄(1949), τον Χρυσούν Σταυρόν των Ταξιαρχών του Τάγματος του Φοίνικος (1959) και το Διάσημο Εκατονταετηρίδος της Ελληνικής Δυναστείας (1963).
Ο Αλέξιος Κρίκος πέθανε το 1969. Σύμφωνα με επιθυμία του, από το κληροδότημα που έφερε το όνομά του, το 1975 κατετέθηκε στον λογαριασμό του Συλλόγου Φοιτητών της Οδοντιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ το ποσό των 300.000 δραχμών για την απονομή ετησίου βραβείου σε αριστούχους φοιτητές και δεκαέξι χρόνια αργότερα η εγγονή του και διαχειρίστρια του κληροδοτήματος Κατερίνα Κρίκου-Davis επιμελήθηκε την έκδοση τριών μικρών τόμων: Αλεξ. Κρίκος, Μελέτες, Α΄ και Β΄ και Αυτοβιογραφία. Τα δύσκολα χρόνια (1876-1910), Αθήνα 1991.

Κατερίνα Κρίκου-Davis