Εκθέματα - Χειρουργικά Εργαλεία \ Οδοντάγρα 2ου μ.Χ. αιώνα.

img Όλη η αρχαία ελληνική ιατρική γραμματεία από την Ιπποκρατική Συλλογή έως το Corpus Galenicum και τους ερανιστές ιατρούς των βυζαντινών χρόνων βρίθουν αναφορών στη χρήση οδοντάγρας για την αφαίρεση των δοντιών ως ύστατου μέσου αντιμετώπισης του οδοντικού πόνου.

Η καλύτερη περιγραφή της οδοντάγρας δίνεται στο αμφισβητούμενης γνησιότητας αριστοτελικό έργο Μηχανικά. Παραδόξως αν και η λατινική οδοντιατρική ορολογία ήταν απογοητευτικά περιορισμένη καλύπτοντας μόνο στοιχειώδεις έννοιες η αρτιότερη περιγραφή για την εξαγωγή δοντιών με οδοντάγρα μας παραδίδεται από τον Aulus Cornelius Celsus στο έργο του De Medicina.

 

Η μοναδική σωζόμενη εν Ελλάδι οδοντάγρα βρίσκεται σήμερα στη Μουσειακή Συλλογή του Λιδορικίου και φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Άμφισσας. Ανακαλύφθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1970 κατά τις ανασκαφές της αρχαίας Καλλίπολης, της ξακουστής αιτωλικής πολιτείας που ήκμασε τον 4ο π.Χ. αιώνα και βρίσκεται πλέον στο βυθό της τεχνητής λίμνης του Μόρνου.

 

Η οδοντάγρα της Καλλίπολης, αντίγραφο της οποίας κοσμεί το Μουσείο Οδοντιατρικής, αποτελεί ένα σπάνιο εύρημα, από τα ελάχιστα που έχουν βρεθεί σε όλο τον ευρωπαϊκό χώρο, λόγω του υλικού της κατασκευής αυτών των εργαλείων (κυρίως σίδηρος και ορείχαλκος). Χρονολογείται τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, οι οποίοι συμπίπτουν με τη Ρωμαική Αυτοκρατορική περίοδο, όταν η αρχαία ελληνική ιατρική βρίσκονταν στο απόγειο της ακμής της, με κυριότερο εκπρόσωπο τον Γαληνό της Περγάμου.

Σύμφωνα με την τυποποίηση του Leonardo Dude στο έργο του Extraktionszangen der römischen Kaiserzeit, βάση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών σχεδιασμού της η οδοντάγρα της Καλλίπολης συμπεριλαμβάνεται στην Β τυπολογική ομάδα, την πλέον διαδεδομένη στην ευρύτερη λεκάνη της Μεσογείου, περιοχή ταυτιζόμενη με το Imperium Romanum.

 

img
Οι εξαγωγές οδόντων και η χρήση της οδοντάγρας στον αρχαίο κόσμο αποτελούν αντικείμενο έρευνας που διεξάγεται υπό την αιγίδα του Μουσείο της Οδοντιατρικής Ε.Κ.Π.Α. τα συμπεράσματά της οποίας πρόκειται να δημοσιευθούν σύντομα στο Journal for the History of Dentistry.